Ekspozycja stała

Na wystawie przedstawiamy tradycyjną ceramikę podhalańską z przełomu XIX i XX wieku: misy, dzbany, dwojaki do noszenia jedzenia w pole (np. kwaśnego mleka i ziemniaków), formy do pieczenia bab wielkanocnych, butle na wino (w których przewożono wino przez Nowy Targ z Węgier na Śląsk). Wyroby z gliny ozdabiano przeważnie motywami roślinnymi i polewano błyszczącą glazurą.Są też wyroby (naczynia i figurki) ceramików nowotarskich; Zofii Czubernat oraz Jana Reczkowskiego.

Rzemiosło mające odległą historię, przywileje cechowe kuśnierze w Nowym Targu otrzymali w 1624 r. Systematycznie rosła ilość kuśnierzy, dzięki sprzyjającym warunkom tj. rozwijającej się hodowli owiec i jarmarkom na które spędzano duże ilości owiec i kóz. W XIX wieku był to najliczniejszy cech (w mieście pracowało 79 kuśnierzy). Rzemiosłem tym zajmowały się całe rodziny. Tradycje przetrwały do dzisiaj.

Rzemiosło popularne na Podhalu. Odzież robiono z płótna lnianego lub z wełny owczej. Uprawiano len z którego za pomocą narzędzi robiono płótno: rafa do lnu - przeciągano przez jej żelazne zęby wiązkę lnu w celu oddzielenia główek lnu od łodyg, międlica - do międlenia czyli łamania zdrewniałych części łodyg, grzebienie, szczeci - do czesania włókien z lnu i wełny, kołowrotki, wrzeciona - do przędzenia włókien z lnu i wełny, a potem tkano na warsztacie tkackim płótno. Ciekawym eksponatem jest struna gręplarska lub inaczej smyk do roztrzepywania i czyszczenia wełny, a tym samym do usuwania tłuszczu.

To rzemiosło zanikające na Podhalu. W 1613 r. w Nowym Targu istniał cech zbiorowy
w skład którego wchodzili również błoniarze, późniejsi szklarze, kowale, kołodzieje, miecznicy, stolarze. Pokazujemy warsztat bednarza czyli tzw. kobylicę, długą ławę z imadłem tzw. dziadkiem na której rzemieślnik wycinał z desek klepki, składając z nich takie naczynia jak prezentowana maselnica, naczynie do przechowywania bryndzy, gilety, kołomaźnica, dzieże, korytko, stępki do tłuczenia np. zboża na kaszę, foremki na oscypki, łyżniki (pięknie ozdobione przez góralskich snycerzy).

Było najstarszym rzemiosłem cechowym w Nowym Targu. Przywileje cech otrzymał
w 1575 r. na podstawie przepisów statutowych cechu z Nowego Sącza. W XIX wieku nowotarscy szewcy robili tanie buty dla mieszkańców okolicznych wsi.

Nowy Targ był dużym ośrodkiem wyrobu kapeluszy dla górali, mieszczan nowotarskich i Żydów. Prezentujemy warsztat kapelusznika, formy drewniane wśród których wyróżnia się duża owalna forma na którą nawijano prostokątny arkusz filcu. Pod wpływem gorącej wody filc przylegał do formy, wtedy przecinano go wzdłuż środka i otrzymane dwie części kształtowano na odpowiednich formach. Wysychając filc przybierał pożądany kształt.Używano przy tym rozmaitych narzędzi i żelazek, przeważnie żeliwnych, które były rozgrzewane na specjalnym żeliwnym piecyku.

Stolarstwo było i jest specjalnością górali. Na naszej ekspozycji pokazujemy podstawowe narzędzia stolarskie; piły, cyrkle, ściski, gwintownice, zestaw strugów (najstarszy bogato zdobiony pochodzi z roku 1825) oraz wyroby stolarskie: skrzynie do przechowywania odzieży, półkę, zydle, ozdobny świecznik (wiszący niegdyś w nowotarskiej kaplicy św. Jerzego).

Jedno z najstarszych rzemiosł ludowych. Na Podhalu było wiele kuźni. Na wystawie pokazujemy wyposażenie kuźni: cylindryczny miech kowalski, którym rozniecano ogień w palenisku, tokarnię ręczną XIX wieczną z Bańskiej Niżnej.

27 października 2011 r. została poświęcona przez ks. Kardynała Franciszka Macharskiego nowa, stała wystawa pt.Jan Paweł II - Miasto Nowy Targ; przeszłość i obecność.

Wystawa pokazuje liczne, cenne pamiątki należące do Ojca Świętego, między innymi: ornat, piuskę, mitrę, krzyż pektoralny.